عواطف و هیجانات، قسمت جدانشدنی از ذهن و روان ما هستند. بدون احساسات وجود انسانی بی معنا و حتی غیر ممکن است. توانایی درک احساسات دیگران و ابراز متناسب احساس به افراد یا چیز هایی که در اطراف ما است، برای برقراری ارتباط انسانی فرد به فرد ضروری است.
آلکسی تایمیا یا نارسایی احساسی یک اختلال در روان پزشکی است که مشخصه آن ناتوانی فرد در حوزه احساسی و عواطف است. ده درصد مردم جهان دچار این بیماری هستند. این بیماری در نوجوانان می تواند با کاهش شدید در ابراز احساسات و ناتوانی در ایجاد ارتباط با هم کلاسی و یا دوستان خود همراه باشد. پس تشخیص و درمان آن در سنین نوجوانی و کودکی اهمیت زیادی دارد.
همانطور که اشاره شد فردی که آلکسی تایمیا دارد، در بیان و توصیف احساسات انسانی دچار مشکل است. ویژگی های اصلی این افراد، ناتوانی در درک احساسات دیگران مانند عشق، غم و ناراحتی، شادی و هیجان است. همچنین فرد مبتلا قادر به بیان کلامی احساسات خودش نیست یا قادر به تجربه عینی احساسات مختلف نمی باشد. علائم دیگر که معمولا در این بیماران دیده می شود، خشم ناگهانی، حساسیت پذیری، زودرنجی بالا و عدم کنترل تکانه های حرکتی است. بیمار همچنین ممکن است احساس خود را به صورت نا به جا یا غیر متعارف در جامعه ای که در آن زندگی می کند نشان دهد.
آلکسی تایمیا به دو نوع کلی تقسیم می شود:
- نوع اولیه این بیماری توسط برخی روان شناسان به عنوان یک نوع تیپ شخصیتی مستقل در نظر گرفته شده است. این نوع از آلکسی تایمیا در دوران کودکی به دنبال آزار جنسی یا مشکلات روحی در زندگی کودک شکل گرفته و به مرور با گذشت زمان به جزئی از شخصیت فرد تبدیل می شود. نقش ژنتیک در این بیماری، پر اهمیت در نظر گرفته شده است.
- نوع ثانویه آلکسی تایمیا به عقیده روان شناسان، یک واکنش دفاعی به فشار های روحی، افسردگی و اضطراب است که ممکن است در اختلال افسردگی پس از حادثه یا PTSD دیده شود.
این نارسایی احساسی با تعدادی از مشکلات روان شناختی ارتباط دارد. به عنوان مثال ارتباط نزدیکی میان این بیماری و اختلالات اضطراب و افسردگی دیده شده است. برخی از دانشمندان بر این باور هستند که منشا ذهنی افسردگی با آلکسی تایمیا مشترک است و این دو اختلال در مواردی همزمان در فرد بروز می کند. ولی معمولا فرد مبتلا به این نارسایی احساسی در آینده استعداد ابتلا به افسردگی شدید را خواهد داشت. همچنین افکار خودکشی می تواند فرد مبتلا را آزار دهد. تحقیقات نشان می دهد بیماران مبتلا به وضعیت های روان شناختی متفاوت مانند افسردگی، مصرف مواد مخدر یا اسکیزوفرنی در صورتی که دچار آلکسی تایمیا شوند، ریسک بالایی برای خودکشی خواهند داشت. همچنین در مواردی ممکن است آلکسی تایمیا خود را با اعمال خشونت علیه افراد و نادیده گرفتن حقوق دیگران نشان دهد که می تواند تبعات قانونی برای فرد داشته باشد.
از آنجایی که در آلکسی تایمیا، فرد قادر به آگاهی پیدا کردن از حالات درونی خود نیست، این افراد به مشکلات درونی خود آگاه نیستند و بنابراین درمان این اختلال را شروع نمی کنند. به طور کلی درمان اختلال آلکسی تایمیا بسیار سخت است و باید با حمایت های خانوادگی و اجتماعی زیر نظر متخصصین و روان شناسان انجام بگیرد.
شاید این مطلب هم برای خواندن جالب باشد
برطرف کردن اختلال وابسته به تقویت احساسات در فرد است، بنابراین از بیمار خواسته می شود که بیشتر به وقایع و احساسات اطراف خود توجه کند، عواطف خود را روزانه یادداشت کند و آنها را به خاطر بسپارد، کتاب ها و فیلم های احساسی تماشا کند و دست به خلاقیت و پرورش مهارت های فردی خود بزند. روش گروه درمانی باید توسط روان شناس با تجربه در نظر گرفته شود. درمان دارویی پذیرفته شده ای برای آلکسی تایمیا وجود ندارد و درمان این اختلال در بیشتر مواقع به صورت غیر دارویی است با این حال نتایج تحقیقات نشان می دهد که هورمون اکسی توسین (Oxytocin) نقش مفیدی در بهبود این اختلال دارد.
اکسی توسین هورمونی است که در سلول های عصبی در مغز ساخته و ذخیره شده و در مواقع لزوم ترشح می شود. اکسی توسین همچنین به عنوان هورمون عشق و احساس در انسان شناخته شده است. دیده شده است که تجویز اسپری بینی اکسی توسین در افراد با اختلال آلکسی تایمیا به سلامت ادراکی آنها و بهبود علائم کمک و اطمینان و ارتباط اجتماعی این افراد کمک می کند. همچنین اکسی توسین باعث بهبود علائم اصلی آلکسی تایمیا، یعنی ناتوانی در بیان احساس، ناتوانی در تشخیص احساس و ناتوانی در سهیم شدن با احساسات دیگران می شود.
